“Төв цэвэрлэх” байгууламжийн өмхий үнэр зөвхөн Сонгинохайрхан, Хан-Уул дүүргийн баруун хаяагаар оршин суудаг айл өрхүүдэд үнэртдэг байсан бол Улаанбаатар хотыг бүхэлд нь утдаг болоод 3 дахь жилийнхээ нүүрийг үзэх гэж байна. Хамгийн сүүлд Нийслэлийн иргэд 2016 оны 7-р сард АСЕМ-ын чуулга уулзалтын үеэр “Өмхий” үнэртэлгүй хэд хоногийг өнгөрүүлжээ. Харин одоо Төв цэвэрлэхийн өмхий үнэрт хэдийнэ дасаж эвлэрчихээд байна.
Монгол улсыг айлтай зүйрлэж үзвэл жорлонгоо ч барьж чадахгүй, арчаагүй, анхил муутайхан айлын дүр нүдэнд буух мэт. Одоогоос 10 жилийн өмнө 2007 онд Улаанбаатар хотын цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэхгүй бол хот өмхий үнэрт утагдаж, бохирт дарагдана гэдгийг мэргэжлийн хүмүүс сануулж байжээ. Гэвч өнгөрсөн хугацаанд ярихаас өөрийг хийж чадсангүй. Төв цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх асуудал дан ганц Улаанбаатар хотын өмнө тулгамдсан асуудал биш юм. Цэвэрлэх байгууламжаас өдөр бүр, хором тутамд дутуу шүүгдэж гарч байгаа химийн болон ахуйн бохирдолтой ус “Хатан туул”-д цутгадаг. Харин Туул цааш гол 5 аймгийн 37 сумын нутгаар урсаж хүн малыг ундалдаг. Үүнээс гадна Орхон, Сэлэнгэ мөрөнтэй нийлж Байгаль нуурт цутгадаг. Байгаль нуур бол дэлхийн цэвэр усны нөөц газар. Бид дэлхийн 7 тэрбум хүний өмнө нүгэл үйлдэж арчаагүй гэж хараалгахад ойрхон иржээ. Төв цэвэрлэх байгууламж өдөр бүр хүлээн авдаг хаягдал усныхаа 75 хувийг цэвэршүүлдэг. Өөрөөр хэлбэл 10 литр химийн хортой хаягдал ус тутмын 2.5 литр нь бохирдолтой чигээрээ Туул голд цутгадаг.
Цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх мөнгө Монголын төрд байхгүй учир концессын гэрээгээр барих шийдэл Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газрын үеэс яригдаж эхэлсэн. Өнгөрөн хугацаанд гадны бизнес эрхлэгчид концессын гэрээгээр Төв цэвэрлэх байгууламжийг барих саналыг удаа дараа ирүүлсэн ч болзол нь хэт хатуу байсан учир Засгийн газар хүлээж аваагүй. Асуудлыг тодруулбал Төв цэвэрлэх байгууламжийг барьсан компани 30 гаруй жил цэвэрлэх байгууламжийг өөрийн мэдэлд ашиглаад Төрд өгнө. Ашиглах хугацаандаа иргэд, аж ахуйн нэгжүүдээс авдаг бохир усны төлбөрийг 3 дахин нэмнэ. Мөн Улаанбаатар хотод өөр цэвэрлэх байгууламж барихгүй байх зэрэг шаардлагыг тавьжээ. Эдгээр шалтгааны улмаас цэвэрлэх байгууламж шинээр барих ажил гацав.
Улаанбаатар хотын цэвэрлэх байгууламжийг бүрэн шинэчлэх шаардлага 10 жилийн өмнө бий болсон. Урсгал засвар хийгээд гал унтраах төдий арга хэмжээ авах боломж бараг л үгүй гэж салбарын мэргэжилтнүүд үздэг. Төв цэвэрлэх байгууламжийг бүрэн шинэчлэхэд 200-300 сая ам.доллар шаардлагатай. Хятадууд 285-300 сая ам.доллараар, Францчууд 350 сая ам.доллараар, Япончууд 400 сая ам.доллараар Улаанбаатар хотын төв цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх саналыг Засгийн газар ирүүлжээ. Гэхдээ энэ хэмжээний мөнгийг шууд төлчих боломж Монголын төрд алга. Үүнээс гадна хөрөнгө мөнгөний асуудлыг шийдэж Шинэ цэвэрлэх байгууламжийг барьж эхэлсэн тохиолдолд барилгын ажилд 3-5 жилийн хугацааг зарцуулна гэсэн урьдчилсан тооцоолол бий. Ингэж тооцвол Улаанбаатар хотын иргэдийн өмхий үнэргүй агаар амьсгалах он тоолол наанадаж 2021 оноос хойш эхлэх аж.
24news.mn